Gripecommissie
Heel lang werd de Gripedei georganiseerd door het OKK bestuur. Vanaf 1992 nam een speciaal in het leven geroepen Gripecommissie deze taak over. De hiernaast genoemde commissie functioneert vanaf 2002.
Doelstelling
De Gripecommissie zorgt voor de totale organisatie van de (jaarlijkse) afsluitende familie-kaatsdag, de GRIPEDEI. Onder haar verantwoordelijkheid vallen taken als: publicatie (borden, raambiljetten), werving deelnemers, het benaderen van assistenten, loting, alsmede het verloop van de wedstrijden op de Gripedei.
Geschiedenis
Kaatsen kent een lange traditie. Al rond 1800 werden reeds kaatswedstrijden gehouden, veelal georga-
niseerd door notabelen en kasteleins, waarbij “vette” prijzen werden gewonnen. Uit de tijd van rond 1900 zijn eerste prijzen bekend van f. 40,–. Vergelijk dat eens met een weekloon van een arbeider, die uitkwam op zo’n f 9,– per week. Geen wonder dat kaatstalenten graag aan wedstrijden wilden meedoen. Vooral kasteleins waren dol op de kaatswedstrijden: er werd flink gedronken, het waren “stevige” feesten en bij herhaling kwamen er vechtpartijen voor. Politieagenten moesten soms 2 dagen en 2 nachten de orde en rust bewaren!
Als een feest, met goedkeuring van eerst de grietman en later de burgemeester, mocht doorgaan en er was voldoende financiele armslag, werd er vaak om een zilveren, soms een gouden bal gestreden. Zo’n bal hing dan in een netje, soms ook in een vogelklauw, aan de cafémuur.
Zo ontstond ook de traditie van de gripegeschiedenis, die in 1794 (!) begon. “Castelein Hendrik Folkerts Damsma liet op 23 augustus in dat jaar, bij de Moolen in Beetgum, een uitmuntende zilveren bal en lepel verkaatsen”. DEZE WEDSTRIJD WERD HET OFFICIELE BEGIN VAN DE GRIPE.
De organisatoren hadden gerekend op alleen maar Bitgumer kaatsers, maar er deed ook een drietal Vrouwbuursters mee: Hinderik Feikes, Teake Jehannes en (manke) Krelis de Boer. Dit partuur won de wedstrijd, tot groot ongenoegen van de Bitgumers, en zij gingen er met de zilveren bal (de âlde Gripe) vandoor.
Bent u geïnteresseerd in het hele verhaal van de “âlde Gripe”, lees dan het boek “100 jaar Gripe in Bitgum”
Bitgum was dus, geheel onverwacht, zijn “Gripe” kwijt. Een hard gelag voor de organisatoren en de kaatsliefhebbers om zo’n bijzondere zilveren bal kwijt te raken. Het zou duren tot 1913 tot er, door een schenking, een nieuwe Gripe kwam. We schrijven 24 augustus 1913, wanneer het korps “Harmonie”(opgericht: 1898) marcheert naar de Bessebuorren in Bitgum, Brouwer en Brechtsje Folkerts Damsma, respectievelijk 82 en 84 jaar. Brouwer was rentenier-gardenier en zijn vrouw was een kleinkind van Hinderik Folkerts Damsma (de kastelein die in 1794, dus ruim een eeuw eerder, de “Ouwe Gripe” mede had geschonken en georganiseerd en daarvan maar 1 dag heeft kunnen genieten).
Echtpaar Brouwer, schenker van de Nije Gripe
- Ter gelegenheid van hun 60-jarig huwelijksfeest schonk dit bejaarde echtpaar aan OKK “een zilveren bal”: de “NIJE GRIPE”
OKK had geleerd van 1794 en bedong een aantal voorwaarden aan het winnen van de Gripe:
– de zilveren bal moest steeds in kerkelijk Bitgum blijven
– elk van de winnaars zou de prijs vier maanden in huis mogen hebben;
De Nije Gripe
-
De “Nije Gripe”, hangend aan een ringetje, wordt bewaard in een glazen stolp. De bal heeft een diameter van 6 ½ cm en bestaat uit 80% zilver en 20 % koper. Deze prachtige en unieke wisselprijs is eenvoudiger van uitvoering dan de “alde Gripe”. Bovenop de bal zijn 15 aardappelblaadjes te zien met op de voorkant een gardenier met baard, snor hoed en klompen. Over zijn rechterschouder een aardappelrooivork met 15 tanden. Op de achterkant van de bal slaan twee kaatsers een bal over een woninkje.
Ontwikkelingen
Het kaatsen paste zich aan bij de tijd. De “Gripe”blijft de mooiste prijs bij OKK, maar toch kwamen ook daar nieuwe ontwikkelingen. Ook de dames en de jeugd kregen een plaats op de Gripedei. En zij kregen ook elk hun eigen wisselprijs:
De wisselbeker voor de beginners
In 1997 was de tijd rijp om deze categorie mee te laten kaatsen op de Gripedei
De zilveren bal heeft de volgende inscriptie:
“Vereerd door den beschermheer, den heer G.R. Brouwer/aan de Kaatsvereeniging O.K.K. te Beetgum/ter gelegenheid van zijn 60-jarig huw.feest/24 Aug. 1913”
Nikkelen Telegraaf
- De nikkelen telegraaf voor de basisschoollleerlingen
Op initiatief van meester Ronner en later “Lyts OKK” werd deze categorie al in 1945 actief deel-
nemer op de Gripedei. In 1973 was het de kaatsfamilie van Sibe van Loon die een nikkelen telegraaf aanbood aan OKK.
- De Jeugdgripe
Al heel veel jaren kaatsten de 12 tot 16 jarigen mee op de Gripedei, maar in 1973 kwam er een heel
speciale “jeugdgripe”, in dat jaar aangeboden door de J.H. van Aismastichting.
De zilveren bal (zonder illustraties) hangt in een houten omschot aan twee drietands “gripes”.
Op de voor- en achterkant kunnen de namen van de prijswinnaars worden geplaatst.
De eerste winnaars van de jeugdgripe zijn in 1973: D. Buursma, Sj. Althuis en E.J. Faber. 
Jeugdgripe
Froulje’s Gripe
- De Froulje’s Gripe
Rond 1960 was er bij de Gripe al enige belangstelling van dames. In dat jaar stonden twee dames op de lijst, maar het jaar daarop al 9. In 1980 doen bij OKK de eerste dames mee op de Gripedei en in 1982 wint Jeltje de Vries als eerste vrouw de Gripe. Er komt dan ook een echte “froulju’s gripe” (lengte 18 cm, een zilveren lepel met onder aan de steel een zeemeermin. Middenop de steel is een wapenschild aangebracht dat een kaatser draagt. Daarboven 5 aardappelbladeren en geheel boven een zilveren kaatsbal die wordt vastgehouden in een klauw van een roofvogel.
Op deze website hebben we ook een overzicht met de mannelijke en vrouwelijke winnaars van de Gripe.
